گاز طبیعی به عنوان یکی از منابع حیاتی انرژی، نقشی برجسته در تأمین نیازهای صنعتی، خانگی و تولید برق ایفا می‌کند. در دهه‌های اخیر، تقاضای جهانی گاز تحت تأثیر تحولات مختلف، از جمله بحران‌های اقتصادی، پاندمی کووید-19 و بحران انرژی جهانی، نوسانات قابل‌توجهی داشته است. با این حال، در سال 2024، پس از گذر از بحران‌های تأمین انرژی، شاهد بازگشت تقاضای گاز به روندی پایدار و بلندمدت بودیم. این رشد عمدتاً به دلیل تحولات اقتصادی در کشورهای نوظهور و در حال توسعه، به‌ویژه در آسیا، و همچنین افزایش تقاضا در بخش‌های مختلف اقتصادی نظیر صنعت و تولید برق بوده است.
پس از بحران‌های تأمین گاز در سال‌های 2022 و 2023، که تحت تأثیر شوک‌های عرضه قرار داشت، بازارهای گاز طبیعی به تدریج به سمت تعادل حرکت کرده‌اند. در سال 2024، این روند به رشد پایدار و ساختاری در تقاضا تبدیل شد. تقاضای جهانی گاز طبیعی به رکورد جدیدی رسید و بیش از سه‌چهارم از این رشد از کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوظهور، به‌ویژه در آسیا، ناشی شد.
به‌طور کلی، تقاضای جهانی گاز طبیعی در سال 2024 حدود 2.7% افزایش یافت که معادل 115 میلیارد مترمکعب یا 4 انرژی ژول (EJ) است. این افزایش بالاتر از میانگین رشد سالانه 2% در سال‌های 2010 تا 2019 و نیز بالاتر از نرخ رشد 1% بین سال‌های 2019 تا 2023 بود که تحت تأثیر پاندمی کووید و بحران انرژی جهانی قرار داشت.
برای مطالعه مقاله “کلان روندهای جهانی تقاضای انرژی در سال 2024” اینجا کلیک کنید.
برای مطالعه مقاله “کلان روندهای تقاضای نفت: نگاهی به روندهای سال ۲۰۲۴ و چشم‌انداز آینده” اینجا کلیک کنید.
روند تقاضا در سال 2024 و تحلیل تغییرات بر اساس منطقه
در سال 2024، رشد قابل توجهی در تقاضای گاز در کشورهای نوظهور، به‌ویژه در آسیا مشاهده شده است. این تغییرات به‌ویژه ناشی از نیازهای فزاینده به انرژی برای تأمین تولید برق و رشد صنعتی در این مناطق بوده است. برای درک بهتر این تحولات، شکل زیر تغییرات تقاضای گاز طبیعی در دوره‌های مختلف از سال 2000 تا 2024 را به تفکیک مناطق مختلف نمایش می‌دهد. این نمودار به‌طور واضح روندهای منطقه‌ای و جهانی تغییرات رشد و کاهش تقاضا را در طول زمان نشان می‌دهد و امکان بررسی تغییرات عمده در تقاضای گاز را فراهم می‌آورد.
با توجه به نمودار، روند تقاضای گاز در مناطق مختلف طی سال‌ها به شکل‌های متفاوتی پیش رفته است:
- دوره 2000 تا 2010: در این بازه زمانی، تقاضای گاز طبیعی به‌ویژه در کشورهای آسیایی، به ویژه چین، رشد چشمگیری داشت. این رشد عمدتاً به دلیل نیاز روزافزون به انرژی برای توسعه صنعتی و تأمین نیازهای تولید برق در این کشورها بود. چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی در این دوره، نقشی برجسته در رشد تقاضای جهانی ایفا کرد.
- دوره 2010 تا 2019: در این دوره، تقاضا برای گاز در کشورهای پیشرفته نظیر ایالات متحده و اتحادیه اروپا افزایش یافت. این رشد به‌ویژه به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش‌های صنعتی و تولید برق بود. همچنین کشورهای نوظهور همچنان سهم قابل توجهی از تقاضای جهانی گاز را به خود اختصاص دادند، به‌ویژه در مناطقی مانند هند و برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی که در حال توسعه سریع بودند.
- دوره 2019 تا 2023: در این سال‌ها، بحران‌های جهانی از جمله پاندمی کووید-19 و بحران انرژی، به طور قابل توجهی تقاضا برای گاز را کاهش داد. این کاهش به‌ویژه در اروپا و برخی کشورهای آسیایی مشاهده شد، جایی که تأثیرات اقتصادی و محدودیت‌های ناشی از بحران‌های جهانی باعث کاهش مصرف گاز شدند. به‌طور خاص، کاهش فعالیت‌های صنعتی و افت تقاضا در بخش‌های خانگی و تجاری، عامل اصلی کاهش تقاضای گاز در این دوره بود.
- سال 2024: در سال 2024، با بهبود وضعیت اقتصادی جهانی و شرایط جوی مساعد، تقاضای گاز طبیعی به شدت افزایش یافت. این رشد به‌ویژه در کشورهای آسیایی و در بخش‌های صنعتی و تولید برق در سایر مناطق جهان مشهود بود. کشورهای نوظهور نظیر چین و هند، که همچنان در حال توسعه اقتصادی هستند، بیشترین سهم را در این افزایش تقاضا داشتند. این روند به‌ویژه تحت تأثیر شرایط آب و هوایی شدید، مانند موج‌های گرما، و نیاز بیشتر به گاز برای تولید برق و تأمین انرژی در این کشورها بود.
تأثیر تغییرات آب و هوایی و شرایط خاص جغرافیایی بر تقاضای گاز طبیعی
یکی از عوامل مهمی که به افزایش تقاضای گاز در سال 2024 کمک کرد، شرایط شدید آب و هوایی، به ویژه موج‌های گرما در کشورهای مختلف بود. این شرایط باعث شد که تقاضا برای تولید برق گازسوز در کشورهای آسیایی و آمریکای شمالی افزایش یابد. در چین و هند، به ویژه در نیمه دوم سال 2024، دماهای بالا نیاز به گاز برای تأمین انرژی در بخش‌های خانگی و تولید برق را به طرز قابل توجهی افزایش داد. این افزایش تقاضا تنها در چین و هند نبوده بلکه سایر کشورهای بزرگ آسیایی نیز شاهد رشد مشابهی بودند. به‌طور کلی، شرایط آب و هوایی در سال 2024 عامل اصلی تقریباً یک‌پنجم از افزایش جهانی تقاضای گاز بوده است.
مطالعه مقاله “مروری بر مفهوم ردپای کربن (Carbon footprint)” اینجا کلیک کنید.
آینده تقاضای گاز طبیعی: چشم‌انداز و چالش‌ها
با توجه به روندهای موجود، پیش‌بینی می‌شود که تقاضای جهانی گاز طبیعی همچنان در آینده ادامه یابد. به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه و نوظهور، نیاز به گاز به عنوان منبعی پایدار و کم‌هزینه در تأمین انرژی در حال افزایش است. رشد اقتصادی، توسعه زیرساخت‌ها و نیاز به تأمین انرژی برای تولید برق از جمله عواملی هستند که موجب ادامه این روند خواهند شد.
در عین حال، چالش‌هایی نیز پیش‌روی این رشد وجود دارد. تغییرات اقلیمی و فشارهای جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ممکن است به تدریج مصرف گاز طبیعی را در برخی مناطق کاهش دهد. همچنین، افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و جایگزینی گاز طبیعی با منابع پاک‌تر می‌تواند تقاضا را در آینده تحت تأثیر قرار دهد.
در نهایت، یکی از نکات مهم در تحلیل آینده تقاضای گاز طبیعی، تغییرات در سیاست‌های جهانی و مقررات مربوط به محیط زیست است که می‌تواند به‌ویژه در کشورهای پیشرفته، تقاضای گاز را کاهش دهد و استفاده از منابع تجدیدپذیر را افزایش دهد. این تغییرات ممکن است موجب تحولات جدیدی در بازار گاز و سهم آن در سبد انرژی جهانی شوند.
جمع‌بندی
در سال 2024، تقاضای گاز طبیعی به روندی پایدار و بلندمدت بازگشت و به رکوردهای جدیدی رسید. این رشد عمدتاً در کشورهای نوظهور، به ویژه در آسیا، مشاهده شد. عوامل مختلفی از جمله شرایط اقتصادی، تغییرات آب و هوایی و قیمت‌های پایین LNG موجب تقویت این روند شده‌اند. با این حال، در برخی مناطق دیگر، نظیر اروپا، کاهش تقاضا به دلیل افزایش استفاده از منابع تجدیدپذیر و سیاست‌های کاهش کربن مشاهده شد.
با توجه به روندهای فعلی و پیش‌بینی‌های موجود، گاز طبیعی همچنان نقش مهمی در تأمین انرژی جهانی ایفا خواهد کرد. به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه که همچنان به گاز برای تأمین نیازهای انرژی خود نیاز دارند، رشد تقاضا ادامه خواهد یافت. با این وجود، تحولات جهانی در زمینه تغییرات اقلیمی و استفاده از منابع انرژی پاک می‌تواند آینده این بازار را تحت تأثیر قرار دهد.
